donderdag 27 oktober 2011

Storm in een glas melk

De kans op hart- en vaatziekten wordt niet groter of kleiner door het drinken van melk. In november 2010 werd ten onrechte door de Universiteit van Wageningen gemeld dat het drinken van melk wél een lagere risico geeft op hart- en vaatziekten. Aanleiding voor dit bericht was een onderzoek naar de invloed van melk op hart en vaatziekten, waarin echter een meer genuanceerde conclusie werd gegeven. Het bewuste persbericht leidde dan ook tot een meningsverschil tussen de Wageningse voedingskundigen en de bekende Amerikaanse voedingswetenschapper Walter Willet, een van de medeauteurs van het artikel over dit onderzoek.
Uiteindelijk werd  het eerder uitgegeven persbericht op 19 oktober 2011 herzien.
Invloed melk op hart- en vaatziektenIn het artikel dat in november 2010 werd gepubliceerd staat dat het drinken van melk mogelijk tot een lager risico op hart- en vaatziekten leidt, maar de onderzoekers geven erbij aan dat het aantal personen waarop deze conclusie is gebaseerd te klein is. Er is meer onderzoek met grotere deelnemersaantallen nodig om een goede uitspraak te doen. Pas dan kan er een advies worden gegeven over melkgebruik in relatie tot hart- en vaatziekten.
Dit wordt ook door Willet in zijn lezing in Lof Der Geneeskunst, gehouden op 23 september 2011, beaamt. Hij maakt echter de kanttekening dat hoge inname van melkproducten tot een groter risico op hart- en vaatziekten kan leiden, doordat meer gebruik van melkproducten doorgaans ook tot een hogere vetinname leidt. Daarom stelt Willet dat melk geen invloed heeft op hart- en vaatziekten.
Waarom dan toch onenigheid tussen de wetenschappers? In het persbericht van november 2010, waarin Joris Driepinter de reclameheld uit de zestiger jaren nog eens ten tonele wordt gevoerd, wordt door de Universiteit van Wageningen gezegd dat het drinken van melk wél leidt tot een lager risico op hart en vaatziekten, maar er werd niet bij vermeld dat het totaal aantal deelnemers aan de onderzoeken te klein was voor het trekken van zo’n harde conclusie. Bovendien is in het bericht niet meegenomen dat uit andere onderzoeken blijkt dat meer gebruik van melkproducten voor een hogere vetinname zorgt en dat leidt tot een groter risico op hart- en vaatlijden. Daarom eiste Willet een rectificatie van dit bericht en dat werd op 19 oktober ingewilligd. 
Hoe is het onderzoek uitgevoerd? In het onderzoek is gekeken of de resultaten uit studies over dit onderwerp konden worden samengevoegd. Uiteindelijk bleven er vier artikelen over waarbij de gegevens over melkinname en hart- en vaatziekten op een vergelijkbare manier waren gerapporteerd. Het totale deelnemersaantal van de vier studies was te laag, waardoor er geen harde uitspraak kan worden gedaan.
Bij het trekken van een conclusie moet verder rekening worden gehouden met resultaten uit andere onderzoeken die zich ook met deze vraag bezig gehouden hebben vanuit een andere invalshoek, zoals relatie tussen vetinname door zuivelgebruik en hart- en vaatziekten.
Wat betekent dit voor de praktijk?Op basis van deze onderzoeksgegevens is het raadzaam om halfvolle en magere melkproducten te gebruiken, zodat de vetinname door melkproducten wordt beperkt. Dit komt keurig overeen met het advies van het Voedingscentrum.
De storm in een glas melk is voor de wetenschappers voorlopig gaan liggen en ik hoop dat dit ook het geval is voor de lezers van mijn blog.

vrijdag 21 oktober 2011

Obese: Don’t try this at home

Sinds 2 oktober wordt op RTL4 een zestal portretten uitgezonden van mensen met extreem overgewicht die gedurende 300 dagen door personal trainers worden geholpen om een behoorlijk deel van hun gewicht te verliezen. In een voorbeschouwing op de eerste aflevering was Wendy van Dijk, de presentatrice van Obese, verbaasd dat er zoveel (400) aanmeldingen voor deelname aan deze serie zou krijgen. Deze personen hebben allerlei pogingen gedaan om het overgewicht kwijt te raken en zijn ten einde raad…

Waarom lukt het (vaak) niet op de traditionele wijze?
Bij de diëtist worden er dit jaar nog slechts 4 uur dieetbehandeling vergoed, terwijl er bij ernstig overgewicht sprake is van een chronisch probleem met een complexe oorzaak. Zo dient er naast de voeding ook gekeken te worden naar lichamelijke activiteit, onderliggende psychische oorzaken, het omgaan met problemen, etc. Hiervoor is samenwerking met een psycholoog en een bewegingsdeskundige nodig en daarvoor ontbreken vaak de mogelijkheden, lees: financiën.
Ook andere behandelingen die aangeboden worden zijn niet zo intensief als de benadering die in Obese wordt gehanteerd. Het probleem van ernstig overgewicht is namelijk chronisch en zeer complex en voor een goede behandeling is intensieve begeleiding nodig.
Wat biedt obese dan extra?
De deelnemers van Obese worden dagelijks begeleid door personal trainers die ook nog een back-up kunnen krijgen van het Obesitas-centrum. In de derde aflevering wordt daar bijvoorbeeld ook gebruik van gemaakt door Kathelijne om haar eetbuien beter onder controle te krijgen.
Met een dergelijk intensieve benadering zijn goede resultaten te bereiken, maar het is niet duidelijk of deze resultaten ook blijvend zijn als er minder vaak en beroep kan worden gedaan op de begeleiders.
Het dieet
Over het dieet wordt niet uitgebreid gesproken, maar in deze eerste drie afleveringen wordt wel duidelijk dat er twee keer per week vis menu staat en dat er veel groente en fruit wordt geadviseerd. Angeline (tweede aflevering) merkt op dat ze nu veel meer eiwit eet dan voorheen. In de derde aflevering wordt aangegeven dat Kathelijne een dagmenu meekrijgt van 1500 kCal. De ervaring leert dat het dan moeilijk is om in de dagelijkse behoefte aan vitamines en mineralen te kunnen voorzien.
Enkele cijfers
In Nederland is ongeveer een op de zeven kinderen te zwaar en 1 op de 50 kinderen heeft ernstig overgewicht. Van de volwassenen is ongeveer de helft te zwaar en heeft een van de tien personen ernstig overgewicht. Meer gegevens zijn te vinden in het Nationaal Kompas Volksgezondheid van het RIVM.
Bewondering
Ik heb veel bewondering voor de deelnemers aan dit programma, omdat ze zich letterlijk bloot geven en laten zien dat het afvalregime behoorlijk zwaar is. Ze geven een heldere inkijk in de problemen die ze ondervinden door hun lichaamsomvang. De filmploeg heeft de mensen op een respectvolle manier gefilmd. De muziek is goed gekozen. Obese laat duidelijk zien dat ernstige obesitas meer is dan “alleen maar te veel eten en te weinig bewegen”.
Voor een "gewone consument" met overgewicht zal het veel moeilijker zijn om dit in een thuissituatie met de huidige beschikbare middelen (financiën) in de gezondheidszorg te bereiken.

zaterdag 15 oktober 2011

Informatie is het toverwoord tegen gebruik doping!

In een berichtje dat onlangs op de website van de Dopingautoriteit is geplaatst als ANP-nieuws staat te lezen dat informatie de sleutel wordt om dopingovertreders effectiever op te sporen tijdens de Olympische Spelen in Londen.
Sporters dienen goed op de hoogte zijn van de spelregels en ze moeten goed geïnformeerd zijn over de dopingregels en procedures, evenals trainers en andere begeleiders. Al deze groepen kunnen bij de Dopingautoriteit terecht voor informatie over de dopinglijst, geneesmiddelendispensaties en informatie over de dopingcontrole.
Prestatieverbetering door voeding
Een sporter die graag optimaal wil presteren kan beter investeren in goede begeleiding op het gebied van fysieke en mentale training, keuze van materialen en kleding en voeding. Vaak wordt er vertrouwd op supplementen, maar die kunnen verontreinigd zijn met dopinggeduide stoffen. Hiervoor is in Nederland het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport, (NZVT) opgezet.
Om optimaal voordeel te halen uit supplementen is een uitgekiende  samenstelling en timing van de basisvoeding nodig. Zo kun je als sporter meer plezier hebben van supplementen die verzuring remmen, alerter maken of voor extra explosieve kracht zorgen etc.
Wat is een goede basisvoeding?
Er moet brandstof voorradig zijn voor trainingen en wedstrijden. De aanvoer van bouwstoffen dient direct plaats te vinden zodra het tijd is voor het herstel na de inspanning. Zowel voor, tijdens en na de activiteit is er vocht nodig voor het transport van voedings- en afvalstoffen en het regelen van de lichaamstemperatuur.  Daarnaast moet de voeding voortdurend voldoende  regulerende stoffen en beschermende stoffen bevatten voor een goed verloop van alle lichaamsprocessen en om de afweer tegen ziekten op peil te houden. Een goed uitgekiende voeding kan helpen om blessures te voorkomen en, mocht het toch voorkomen, om het herstel te bevorderen.

Goed geïnformeerd is het halve werk!
Al met al is dat nog niet zo eenvoudig als je het goed beschouwt. Daarom kan een sporter wel een goed (voedings)advies gebruiken. Sportdiëtisten zijn prima opgeleid om dit te verzorgen. En wie gemotiveerd is om zich goed te voeden en te laven, slim traint en voldoende tijd neemt om te herstellen is in staat om het beste uit zichzelf te halen en zijn of haar sportieve grenzen te verleggen.
De topsporter die goed is geïnformeerd zorgt in Londen dat hij of zij Olympisch presteert.

vrijdag 7 oktober 2011

Nederlanders eten te weinig fruit, groente vis en vezel.

Nederlanders eten nog steeds te weinig fruit, groente vis en vezel. Er worden nog steeds teveel verzadigde vetzuren gebruikt en ook overgewicht komt nog frequent voor, maar er worden wel minder transvetzuren gebruikt. Dit blijkt uit de voedselconsumptiepeiling die door Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bij kinderen en volwassenen in de periode 2007 tot 2010 is gehouden. Het gehele rapport kun je hier downloaden.
Inname vitamines en mineralen.
Vrouwen met een kinderwens en zwangere vrouwen nemen nog altijd onvoldoende foliumzuur en ijzer in en ouderen gebruiken nog steeds te weinig vitamine D. Dit is een aanwijzing dat de Gezondheidsraad terecht aanbeveelt aan deze groepen om hiervoor foliumzuur en vitamine D extra te slikken. Adolescenten gebruiken nog steeds te weinig kalk. Er is echter meer onderzoek nodig om nadelige gezondheidseffecten van een te lage ijzerinname door vrouwen met een kinderwens en kalk door adolescenten in kaart te brengen.
Ook krijgt een deel van de bevolking minder vitamine A, B1, C en E, magnesium kalium en zink binnen dan aanbevolen. Het is nog niet duidelijk welke gezondheidseffecten dat geeft op bevolkingsniveau.
Maar om nou af te wachten tot dat bekend is, is niet zo verstandig. Daarom een paar tips.
Leef je uit met groente en fruit!
Met wat kleine ingrepen zijn er al aardige verbeteringen in de voeding te bereiken. Allereerst door meer groente en fruit te eten. Dan is de te lage inname van vezel, vitamine A, C en E al voor een groot deel getackeld. De aanbeveling luidt om dagelijks 200 g groente en 2 porties fruit te nemen, maar berekeningen hebben laten zien dat je dan nog krap zit. Vaak wort de groente alleen bij de warme maaltijd gegeten, maar je kunt er ook voor kiezen om wat (rauwe) groente tussendoor als een gezonde snack te nemen. Je kunt ze ook gebruiken om de boterhammen extra te beleggen.
Fruit wordt vaak tussendoor of als toetje gegeten, en ook daar kan best wat creatiever mee omgegaan worden in het menu. Heb je er al eens aan gedacht om fruit als toetjes of als beleg (erbij) te nemen? En wat te denken van fruit of groente te combineren met je vlees. Recepten genoeg te vinden op het web. Klik maar eens op groente en fruit en op kookboeken met groente en fruitrecepten.
Zo gezond als een vis.
Het spreekwoord zegt het al. Met vis krijg je gezonde visvetzuren binnen. Maar als je niet gewend bent om vis te eten, is het wel een beetje vreemd… Maar als je jezelf tot het avontuur weet te verleiden kan het erg lekker zijn en een aanwinst voor je menu. Ook hier geldt dat er veel recepten op het internet te vinden zijn naast de bestaande kookboeken waarin gemakkelijk te bereiden basisrecepten staan. En een goede vishandel kan je vaak ook goede suggesties geven voor visrecepten, maar je moet wel durven…
Alvast eet smakelijk!