donderdag 29 december 2011

BEP helpt bij goed voornemen


Het begin van een nieuw jaar is een ijkpunt om met frisse moed aan goede voornemens zoals afvallen te beginnen. De verleiding is groot om voor de snelle route te kiezen, maar dit levert doorgaans geen blijvende gewichtsverlaging op. Het (over)gewicht is niet het resultaat van de week vanaf kerst tot nieuwjaar, maar van de andere 358 dagen daarvoor. Daarom is het handiger om ruim de tijd te nemen voor het afvallen. Voor een duurzaam resultaat is een gedegen aanpak nodig die persoonlijk afgestemd dient te worden. Afvallen is een kwestie van gedragsverandering en daarom  is het goed te vergelijken met het plannen van een reis.

Van vaag plan naar duidelijke route
‘Afvallen’ is eerder een doel dan een voornemen, omdat niet helder is welke activiteiten er ondernomen worden om gewichtsverlies te bereiken. Afvallen is te vergelijken met een reisplan: Het einddoel is bekend, maar de weg er naartoe is niet uitgestippeld. Voor het plannen van de route naar gewichtsverlies is het nodig om te bekijken welke veranderingen in leefgewoontes nodig en haalbaar zijn om een gezonder gewicht te bereiken. Snelle methoden zijn echter verleidelijk en ze kunnen dure gevolgen hebben.

Snelle methode is duur
Deze week wordt er al weer veel geadverteerd met diverse pillen en poeders. Ze leveren vooral gewichtsverlies in je portemonnee op. Afvalmiddelen (mooi woord in deze contekst) beloven meer dan ze geven en als ze werken, bevatten ze stimulerende middelen die schadelijke bijwerkingen kunnen hebben.  Voor sporters die in aanmerking kunnen komen voor dopingcontroles geldt dat ze bij gebruik van deze middelen binnen wedstrijdverband de kans lopen op een positieve dopingtest, omdat stimulantia op de dopinglijst staan. Er wordt alleen op deze stoffen getest binnen wedstrijdverband, maar ze zijn langer aantoonbaar dan je denkt. Zie hiervoor ook Dure dieetpillen.

Afvallen is maatwerk
Ook zijn er voldoende diëten te vinden op internet en in de boekhandels, maar dezen wijken vaak sterk af van de eigen leefgewoontes. Daarom worden deze diëten ook slecht volgehouden. Diëtisten en gewichtsconsulenten kiezen er tegenwoordig voor om via motiverende gespreksvoering de cliënt te ondersteunen bij het vinden van een passende strategie om een gezonde voedingsgewoonte en een duurzaam behoud van een goed gewicht na te streven. Ook het beweegpatroon wordt daarbij onder de loep genomen. Een goed resultaat is geen kwestie van confectie, maar maatwerk. Hierbij worden ook de oorzaken van de gewichtstoename in kaart gebracht, zodat het probleem oorzakelijk kan worden aangepakt.

Een goed begin is het halve werk
Het is een open deur intrappen om te roepen dat gewichtstoename veroorzaakt wordt door te veel te eten en te weinig bewegen. Om de persoonlijke valkuilen die veel of verkeerd eten uitlokken of die remmend werken om in beweging te komen is het raadzaam om te minste gedurende een week een eet- en beweegdagboek bij te houden. Aan de hand van het dagboek kan dan bepaald worden welke veranderingen het gemakkelijkst te realiseren zijn. Maar er is ook een snelle leefstijltest op internet die oorzaken helpt op te sporen. Vervolgens is het dan verstandig om een plan van aanpak te maken dat uit kleine stappen bestaat.

Route-keuze en strijd tegen lastige hobbels
Kleine concrete gedragsveranderingen worden namelijk langer volgehouden. Voorbeelden van zulke wijzigingen in gedrag zijn: alleen eten als je aan de eettafel zit of in de kantine als er buitenshuis wordt gewerkt of elke dag een half uurtje uit te trekken voor een lunchwandeling.
Het is ook belangrijk om alvast te bedenken wat de belemmeringen zijn om deze gedragsdoelen op lange termijn vol te houden en een strategie te verzinnen om deze barrières te omzeilen. Voor meer informatie over het omgaan met valkuilen en tips om meer beweging te zoeken in dagelijkse activiteiten zijn diverse handleidingen beschikbaar, maar er is er eentje die ik graag onder de aandacht breng.

BEP als tomtom
BEP staat voor een Beter Eetpatroon. BEP heeft een website en geeft globale richtlijnen voor een gezonde leefstijl en laat aan de hand van praktische informatie zien dat gezonde voeding gemakkelijk klaar te maken is. De ingrediënten voor de warme maaltijden en de lunchgerechten zijn overal goed verkrijgbaar en de bereidingswijze wordt helder omschreven.
Naast voedingsinformatie geeft BEP tips hoe er meer beweging in de dagelijkse leefstijl ingepland kan worden. Bovendien geeft BEP tips over het omgaan met valkuilen, maar ook om jezelf te belonen. En mocht je moeilijkheden met het instellen van de BEP-tomtom ondervinden dan is de BEP-wegenwacht snel te raadplegen. En mochten er toch nog vragen zijn, schroom niet, maar mail of bel gerust.

Oh ja, en voor wie toch denkt dat reclames voor afslankpillen en poeders geloofwaardig zijn, is er nog een 40 jaar oud liedje dat verrassend actueel is en met dit idee afrekent...


Bij deze wil ik mijn lezers een gelukkig, gezond en sportief 2012 wensen!

woensdag 21 december 2011

Kerstdiner niet oorzaak gewichtstoename


Met de kerstdagen in aantocht beginnen bij menigeen ook de schuldgevoelens al weer op te spelen over het copieuze kerstmenu, de oliebollen en appelflappen en allerlei andere lekkernijen die bij de laatste decemberweken horen. Gewichtstoename vindt gedurende de rest van het jaar plaats, maar velen denken dan dat ze in de laatste decemberweken zo gigantisch aankomen dat het een jaar kost om het overtollige gewicht weer kwijt te raken. Echter enkele experimenten bewijzen dat dit niet zo hoeft te zijn, maar het vereist wel denkwerk. Dit is in strijd met wat er in Supersize me werd vertoond.

Supersize me
In de documentaire “Supersize me” (2004) liet Morgan Spurlock zien wat het effect is van een maand inactief zijn en het eten van uitsluitend supersize menu’s van Mac Donalds en suikerrijke dranken. Hij voerde het leefstijlexperiment uit met begeleiding van een huisarts, een cardioloog, een gastroloog, een voedingskundige en een fitnesstrainer. Wat de bijdrage van de fitnesstrainer was heb ik nooit zo goed begrepen. Na dertig dagen was hij 11,1 kg (13% van zijn gewicht) aangekomen, zijn cholesterolgehalte en bloedglucose (bloedsuikergehalte) namen toe en zijn hart- en leverfuncties werden slechter.
Toch kun je met wat rekenen ook afvallen met een dieet van fastfood.

Downsize me: rekenen en trainen
Soso R. Whaley viel 4 kg (9 lbs) af in dertig dagen op een dieet van Mac Donalds-maaltijden. Zij gebruikte een voeding van 2000 kCal per dag en dat is een normale energiebehoefte voor een volwassen vrouw. Haar documentaire uit 2007 is in vier delen van ongeveer 9 minuten te zien via deze links: deel 1, 2, 3 en 4.
Chazz weaver verloor ruim 3,5 kg (8 lbs) vetweefsel op het junkfoodrantsoen, doordat hij het dieet combineerde met kracht- en duurtraining. Zijn filmverslag uit 2010 is in vier delen van ongeveer 10 minuten terug te vinden via deze links 1, 2, 3 en 4.
Ook in Nederland is aangetoond dat je met fastfood kunt afvallen.

Nederlandse experiment: rekenen en te lage inname
Naar aanleiding van "Supersize me" toonde Wim Meij, de toenmalige hoofdredacteur van het AD, in 2004 aan dat je met een dieet van dertig dagen lang fastfood van MacDonalds met deskundige begeleiding ook kunt afvallen. Zijn dagmenu was vastgesteld op 1800 kCal, maar dit werd later bijgesteld naar 2000 kCal omdat hij te snel afviel. Na het experiment woog hij 6,3 kg minder, maar hij vond het wel lastig om goede keuzes te maken. Berekening van de dagmenu’s leerde dat de Mac Donalds-voeding leidt tot een te lage inname van voedingsvezel, onverzadigd vet en vitamine B1.
Wanneer je fastfood eet en niet oplet, kom je aan maar de schade is te herstellen.

Ongezonde voeding: na een maand al resultaat!
Frans Kok, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Universiteit van Wageningen, toonde aan dat een maand ongezond eten al leidt tot meetbare veranderingen in het lichaam. Omdat hij de enige proefpersoon was in dit experiment kan het resultaat niet gebruikt worden voor het geven van een algemeen advies, maar het laat wel zien dat wijzigingen in het voedingspatroon al snel invloed hebben op de lichaamssamenstelling. Het verslag van het experiment is terug te vinden in “Gezond eten gewoon doen”.
Dit boek geeft bruikbare adviezen over gezonde voeding en geeft heldere informatie over factoren die het gewicht beïnvloeden.

Wat leren we ervan?
Het experiment van Frans Kok laat zien dat verslechteringen in het voedingspatroon ook snel weer gecorrigeerd kunnen worden. Het gebrek aan voedingskennis en het ontbreken aan kennis over het functioneren van het lichaam spelen een grote rol bij het ontstaan van overgewicht en obesitas. Als je te veel eet en te weinig beweegt kom je aan. Als je een bewuste keuze maakt is af en toe een Mac Donalds maaltijd geen probleem, maar het is wel nodig dat Mac Donalds meer gezonde producten opneemt in het assortiment.

Wat betekent dit voor de decemberfeesten?
December heeft vier feestdagen, namelijk Sinterklaas, twee kerstdagen en Oudjaar. Daarna volgt de Nieuwjaarsdag en dat maakt dat we het hebben over vijf feestdagen binnen één maand. Naast de vijf feestdagen zijn er nog 26 dagen over om niet te kiezen voor zoete, vette en alcoholische versnaperingen.
En het jaar bestaat uit 12 maanden. Gezonde voeding doe je namelijk het hele jaar door. Als je dagelijks ongeveer 24 kCal (= 1 suikerklontje) meer eet dan je energiebehoefte kom je elk jaar 1 kg aan. En daarmee blijkt dus dat een Duits gezegde wordt bekrachtigd: Man wird  nicht fett zwischen Weihnachten und Neujahr, sondern zwischen Neujahr und Weihnachten.

Tips
Geniet van alle lekkere gerechten en dranken. Dat hoeft niet in supersize porties. Denk dan niet dat je gezondigd hebt na een feestmaal met normale porties, want het is pas echt zonde als je een lekkere maaltijd gebruikt en je er schuldig over voelt.

Prettige Kerstdagen en tot volgende week

donderdag 15 december 2011

Levensverwachting laagopgeleiden kan worden verbeterd

Op 13 december kopte De Volkskrant dat “Laagopgeleiden steeds ongezonder” worden. De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) geeft in een rapport aan dat laagopgeleiden een kortere levensverwachting hebben dan hoogopgeleiden. Ze lijden vaker en langer aan ziekten die het gevolg zijn van een slechte voedingsgewoonte, roken, overmatig alcoholgebruik en weinig bewegen. De RVZ vindt dat de landelijke en plaatselijke overheid en de zorgverzekeraars meer moeten samenwerken en in preventie moeten investeren, zodat dit gezondheidsverschil wordt verkleind.
De huidige bezuinigingsmaatregelen belemmeren dit en de laagopgeleiden worden niet bij gezondheidsadviezen betrokken. Gevolg van betutteling? Wat moet er veranderen?

Wettelijk kader gemeente en overheid
Gemeente en overheid hebben een wettelijke zorgplicht. Gemeentes zijn sinds 1 juli 2003 verplicht om elke vier jaar een gezondheidsbeleidsnota vast te stellen waarbij de preventienota van het Ministerie van VWS als leidraad kan dienen. In de beleidsnota’s van 2003 en 2006 stonden overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten als speerpunt voor preventie genoemd. In 2011 wordt de term “preventienota” vervangen door “landelijke nota gezondheidsbeleid” en de ziektebeelden worden niet meer genoemd.
De Tweede Kamer heeft in 2010 geconstateerd dat gemeentes hun gezondheidsbeleid te algemeen formuleren. Sinds 1 oktober 2011 worden gemeenten gestimuleerd om de landelijke nota als uitgangspunt te gebruiken voor effectief gezondheidsbeleid (pag. 32 nota RVZ).

Gezonde keuze gemakkelijk volgens de overheid
In de landelijke gezondheidsnota staat op pagina 3 dat mensen hun keuzes maken “in een omgeving waarin de gezonde keuze gemakkelijk is”. Ook het Nederlands Instituut voor Gezondheidsbescherming en Ziektepreventie (NIGZ) beaamt dit op pagina 8 van hun overzicht met acties voor een gezonde leefstijl. In de
beleidsagenda 2012 staat op pagina 26 het volgende: “Mensen bepalen zelf hoeveel en wat ze eten, hoeveel ze bewegen en hoe ze omgaan met hun gezondheid. De overheid heeft een belangrijke rol in het verschaffen van betrouwbare en doelgerichte informatie en het makkelijk maken van gezonde keuzes.

Gezonde keuze gemakkelijk??
Een gezonde keuze ligt niet zo voor de hand in onze obesogene samenleving. Hoe zit het met mensen en middelen die nodig zijn voor de acties die het NIGZ adviseert? Laat er nou op dit moment door overheid en gemeentes bezuinigd worden op …. PREVENTIE! En omdat de zorgkosten stijgen is in het kader van ombuigingsmaatregelen 2012 de dieetzorg uit het basispakket 2012 geschrapt. En wat vinden de laagopgeleiden er zelf van?

Visie van de laagopgeleiden
Uit gesprekken met laaggeschoolden (pag. 54 en 55) blijkt dat ze gezonde voeding duur vinden. Ze hebben in het algemeen een negatief beeld van de overheid. Volgens hen zijn gezondheidscampagnes door gezonde mensen bedacht en ze staan ver van hun leefwereld. Tegenstrijdige adviezen zorgen voor verwarring: “Dan staat er in de krant dat melk goed is en dan weer niet”.
Denkt de overheid echt dat laagopgeleiden die doorgaans minder geld te besteden hebben dan een gemiddeld kamerlid hun geld uitgeven aan gezonde producten als deze duurder zijn dan de goedkopere en minder gezonde varianten of als er een vettax wordt ingevoerd op ongezonde producten? En dat ze meer gaan bewegen als ze in een minder groene en/of veilige buurt wonen? Laaggeschoolden worstelen met een gezond leven en worden nauwelijks betrokken bij de ontwikkeling van beleid. Het zou goed zijn om met hen in gesprek te gaan om het beleid beter op hen af te stemmen.

In gesprek met de doelgroep(en)
Bij individuele benadering kan door motiverende gespreksvoering nagegaan worden welke barrières de laagopgeleide weerhouden om gezond te eten en/of niet te roken. Er wordt samen met de cliënt gezocht naar een oplossing die bij zijn/haar situatie past. En al is het dan misschien niet optimaal, ook kleine veranderingen kunnen gezondheidswinst opleveren en tot verdere wijzigingen in leefstijl leiden en meer gezondheidswinst.
Op groepsniveau kan gewerkt worden met het vergelijkbare intervention mapping. Uit onderzoek blijkt dat dit tot ontwikkeling van interventies leidt die beter aansluiten bij de behoeften en mogelijkheden van de doelgroep(en).

Preventiewerkers willen wel aan de slag
Hiervoor moet er geïnvesteerd worden in tijd, geld en personeel. De mensen zijn beschikbaar, bezuinig ze niet weg, want dat is verspilling en het leidt op termijn tot nog hogere zorgkosten.
Oh ja, de dieetzorg moet weer terug in het basispakket. Daarom vraag ik u om deze petitie te tekenen. Alvast dank, ook namens mijn collega-diëtisten.

vrijdag 9 december 2011

Stop kindermishandeling


Elk jaar zijn meer dan 100.000 kinderen slachtoffer van mishandeling. Dat komt neer op ongeveer 1 kind in een klas van 30 kinderen. De kinderonbudsman, Marc Dullaert, stelt dat ouders eerst een opvoedcursus moeten volgen voordat ze kinderen krijgen. Het plan hiervoor krijgt steun van de meerderheid van de tweede kamer.
Een goed initiatief en op 5 december heeft het Ministerie van VWS een actieplan gepresenteerd om kindermishandeling aan te pakken, maar er wordt met geen woord gerept over de mishandeling door verkeerde voeding: Één op de zeven kinderen is te zwaar en één op de vijftig kinderen heeft ernstig overgewicht.
De definitie voor kindermishandeling biedt echter voldoende ruimte voor actie.

Wat is kindermishandeling?
In de Wet op de jeugdzorg wordt onder kindermishandeling verstaan: “Elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel.”
Dat betekent dat een volwassene een minderjarige geen geestelijk of lichamelijke schade toe mag brengen. Op de website van de Rijksoverheid worden een aantal vormen van kindermishandeling expliciet genoemd. Ook het onachtzaam omgaan met voeding kan als mishandeling worden gezien.

Overvoeding is mishandeling
Onvoldoende aandacht voor de voeding van het kind kan worden aangemerkt als lichamelijke verwaarlozing, omdat het kind niet de zorg en de verzorging krijgt die het verdiend. Een kind heeft behoefte aan liefde, warmte en geborgenheid. Een kind dient in zijn of haar opvoeding ook te leren dat voeding de functie heeft om zijn of haar lichaam te onderhouden en niet om onprettige gevoelens te dempen of om prettige gevoelens (troost) op te wekken. Ouders dienen een kind een gezonde (op)voeding te geven. Tegenwoordig is er met de (op)voeding nog wel een verbeterslag te maken.  

Na-aapje
Uit de laatste Voedselconsumptiepeiling blijkt namelijk dat de meeste kinderen te weinig groente, fruit en vis eten en ze krijgen te veel suiker en verzadigd vet binnen. Dit patroon zien we ook bij volwassenen. Wanneer ouders denken dat “het wel goed zit met hun voeding” zal het na-aapjes-principe dat vanaf augustus tot oktober dit jaar werd gepromoot, niet tot het gewenste resultaat leiden. Kinderen leren door imitatiegedrag. Als een ouder weinig groente eet, zal een kind ook niet gestimuleerd worden om groente te eten. Dus na-aapje had beter vooraf gegaan kunnen worden door voorbeeldmensje, omdat er een hiaat is tussen werkelijkheid en wenselijk (voedings)gedrag…

Gaatjes
Uit onderzoek van TNO blijkt dat 56% van de vijfjarige kinderen al acht gaatjes in het gebit heeft. In De Volkskrant van 11 mei 2011 lezen we dat tandartsen en kaakchirurgen  steeds meer kinderen met ernstige tandproblemen zien. Wekelijks wordt in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) bij ongeveer tien kinderen het volledige melkgebit verwijderd, omdat het niet meer te redden is doordat de ouders geen aandacht gehad hebben voor de gebitsverzorging. Naast het onvoldoende poetsen is toename van het aantal snoepmomenten per dag hier de oorzaak van. Kinderen nemen naar school vaak zoete versnaperingen mee voor tussendoor en (als onderdeel van) de lunch.
Is dat (een combinatie van) onwil, onwetendheid of onmacht van ouders? Of ligt het ook aan de omgeving?

Weersta verleiding op kinderooghoogte
Ouders en kinderen hebben ook te maken met verleidingen waar ze zelf niet voor kiezen. Denk maar eens aan alle snoep dat bij winkelkassa’s op kinderooghoogte ligt. Tijdens het wachten en afrekenen is er voor een kind voldoende tijd om zich aan het uitgestalde snoep te verlekkeren. Ouders die het snoepen altijd toestaan zijn niet zorgzaam voor hun kind. En het snoep staat doorgaans niet op het boodschappenlijstje…

Actie zonder na te denken
Wie gedachteloos een zak snoep of chips naar binnen werkt, proeft vaak niet meer wat er gegeten wordt. Daarom is het af te raden om kinderen met een zak snoep of chips voor de televisie te parkeren. Het tv-kijken wordt dan gekoppeld aan (gedachteloos) eten en drinken en het is een inactieve bezigheid.
Beperk de tv-uren en stimuleer activiteit. Het is mooi dat de overheid sporten stimuleert, maar om overgewicht te voorkomen is het als roeien met één riem als er niets aan de voeding wordt gedaan.

Voeding om te verleiden en te vieren
Bij een gezonde (op)voeding is het belangrijk dat een kind bewust leert genieten van (gezonde) voeding en dat het onder andere kennis maakt met de verschillende soorten groente, fruit en vis zodat het deze leert te waarderen. Het herkennen van smaken begint vermoedelijk al in de baarmoeder, dus de ouders kunnen zich er al vroeg op voorbereiden. Het kind hoeft uiteindelijk niet alles te lusten, als er maar genoeg te kiezen overblijft.

woensdag 30 november 2011

Geen bloeiende pizzavelden in Amerika


Op 16 november werd in het Nederlandse nieuws vermeld dat de Verenigde Staten van Amerika besloten hebben dat pizza een groente is. Onderzoek leert dat het toch net even anders is: Het congres wees het voorstel van de USDA, de Amerikaanse equivalent van het Voedingscentrum, af om meer groenten in de schoolmaaltijden aan te bieden, vanwege de kosten. De bestaande minimale eis blijft gehandhaafd, waardoor een beetje tomatenpuree op de pizza ervoor zorgt dat pizza als een volwaardig lunchgerecht wordt gezien. Dit is niet het gevolg van vernieuwde inzichten, maar het resultaat van een sterke lobby van de industrie.

Wat staat er in het USDA voorstel?
Het United States Departement of Argiculture (USDA) wil dat de schoolmaaltijden voor de kinderen minder verzadigd vet, bewerkte graanproducten en zout bevatten, maar dat er meer groente in de gerechten wordt verwerkt. Het USDA is de Amerikaanse collega-organisatie van het Voedingscentrum. Het USDA adviseerde aan de overheid om bij het schoolontbijt een halve portie en bij de lunch een hele portie fruit erbij te doen. En voor het eerst is er geadviseerd  om vaker groene en oranje groenten en peulvruchten op het menu te zetten en wat minder vaak zetmeelrijke groenten zoals doperwten en maïs aan te bieden.
Verder dient de helft van de graanproducten te bestaan uit volkorenproducten, terwijl er nu alleen bewerkte graanproducten worden gebruikt. Voor de melkproducten geldt dat halfvolle en magere melkproducten de voorkeur hebben.
Meer over de huidige en de gewenste aanbevelingen is te vinden vanaf pagina 7 van het adviesrapport van de USDA.

Wat is het voorstel van het congres
In het congresvoorstel wordt niet ingegaan op de argumentatie van de USDA. Sterker nog: de woorden “vegetable(s)”, “nutrition” en “food” komen in het 440 pagina’s dikke congresvoorstel respectievelijk 2, 29 en 95 keer voor, terwijl deze termen in het 78-bladzijden tellende rapport van de USDA 178, 233 en 805 keer worden genoemd.
Het advies van de USDA wordt niet opgevolgd, omdat de overheid dat te duur vindt. Het doorvoeren van de verbeteringen zou een aanslag betekenen op het voedingsbudget van scholen en dus op dat van overheid en burgers, doordat het geld ergens vandaan gehaald moet worden… 
Er wordt niet ingegaan dat het opvolgen van het advies tot een afname van overgewicht en de gevolgen daarvan zou kunnen leiden. En er wordt niet bedacht dat dit tot een kostenbesparing op langere termijn zou kunnen leiden…

Brief van senatoren
Voordat het adviesrapport werd besproken ontving het Ministerie van Landbouw een brief van negen senatoren die pleiten om vooral niets te wijzigen aan de aanbevelingen voor groente, omdat kinderen anders gedwongen worden om groente te eten die ze niet lusten. Ze veronderstellen dat veel van de groentes die aangeraden worden in de vuilnisbakken zullen belanden. Ze geven aan dat de hoeveelheden aardappelen kunnen worden gehandhaafd, ‘als ze gebakken worden in plaats van gefrituurd’ en ‘als er een beetje broccoli aan toegevoegd wordt als versiering levert het een grote bijdrage aan kalium en voedingsvezel.’
Is hier sprake van gebrek aan kennis over gezonde (op)voeding, of...???

Invloed industrie?
In een bericht van de Associated Press wordt opgemerkt dat de producenten van ingevroren pizza’s, de zoutindustrie en de aardappeltelers een sterke lobby hebben in het Amerikaans Congres, waardoor de voorstellen van het USDA geblokkeerd worden.
Ook Walter Willet gaf al eerder aan dat de invloed van de agrarische en voedingsindustrie op ontwikkeling van de aanbevelingen te groot is. Op 16 september riep Mr. Olivier De Schutter (expert op het gebied van de mensenrechten bij de Verenigde Naties) de wereldleiders op om de productie van ongezonde voedingsmiddelen aan banden te leggen, maar kennelijk wegen financiële belangen ook in de VS zwaarder dan welzijn en gezondheid.

Moraal van dit verhaal
Geld maakt overheden en industrie kortzichtig en dat kan remmend werken om gezond voedingsbeleid uit te voeren.
Wie pizza als groente ziet, gelooft wellicht ook in bloeiende pizzavelden. Maar helaas, ook in de VS zijn tot op heden geen bloeiende pizzavelden ontdekt, terwijl de VS al lang geleden helemaal in kaart is gebracht. En dat beetje tomatenpuree op de pizza is bij lange na niet voldoende om aan de aanbevolen hoeveelheden voor groente te voldoen.
Hoewel de overheid in de VS weet dat obesitas bij kinderen steeds vaker voorkomt, blijven ze een korte termijn visie hanteren. Men realiseert zich kennelijk niet dat je met  gezonde (op)voeding niet vroeg genoeg kunt beginnen.
En last but not least: Check het nieuws bij de bron. Geruchten planten zich doorgaans sneller voort dan dat ze bestreden (kunnen) worden. Bovendien gedragen ze zich als onkruid: ze komen steeds weer terug ;-).
Voor de lezers die het verschil tussen een pizza en groente niet begrijpen is er een speciaal voorlichtingsfilmpje gemaakt.  

vrijdag 25 november 2011

Als het kalf verdronken is…


Soms brengt nieuws over voedingsbeleid verwarring. Dat ligt niet aan u en ook niet aan mij. In deze bijdrage vindt u een bloemlezing van de afgelopen maand: Consumenten willen meer en duidelijke informatie over voeding; deelnemers aan Obese zijn blij dat ze nog vijf jaar begeleid worden; het Platform Overgewicht Nederland, het Platform Vitale Vaten en de Nederlandse Diabetes Federatie gaan samenwerken voor een betere organisatie van de zorg; Minister Schippers opent een obesitaspoli in het Slotervaartziekenhuis; de Tweede Kamer schrapt de vergoeding voor de diëtist uit het basispakket en het Landelijk Informatiecentrum Paramedische Zorg ziet dat Nederlanders met overgewicht vaak al meerdere ziekten hebben als ze bij de diëtist komen.

Meer informatie over gezond eten gewenst
Uit een onderzoek dat het Voedingscentrum op 15 november op hun website presenteerde blijkt dat 41% van de ondervraagden gezonder wil eten, maar 43% vindt het moeilijk om dat te realiseren. Meer dan de helft van de deelnemers wil meer  informatie over gezond eten en vindt ook dat winkels meer gezonde producten moeten aanbieden. Drie van de vier consumenten vindt dat kant-en-klaarproducten minder zout moeten bevatten. Het programma Kassa liet op 19 november zien dat dit ook voor restaurants geldt. Daarnaast willen de deelnemers minder suiker en vet in levensmiddelen.
Twee van de drie ondervraagden is bereid om meer te betalen voor gezonde producten, maar dat moeten ze wel duidelijk herkend kunnen worden als ‘gezond’… 

Deelnemers Obese blij met steun
Op 12 november was in de laatste aflevering van het programma “Obese” te zien dat de deelnemers blij zijn dat ze de komende vijf jaar nog begeleid worden door de Nederlandse Obesitas Kliniek. In dit programma werd al eerder duidelijk dat steun van de directe omgeving nodig is om een goed resultaat te bereiken en te behouden. 
Helaas is multidisciplinaire begeleiding voor de meeste mensen met obesitas nu niet haalbaar, vanwege de huidige inzet van financiële middelen voor de gezondheidszorg…

Gezamenlijke aanpak obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten
Op Wereld Diabetes Dag (14 november) hebben het Platform Overgewicht Nederland, het Platform Vitale Vaten en de Nederlandse Diabetes Federatie een convenant getekend om de zorg voor mensen met diabetes, hart- en vaatziekten en overgewicht beter te organiseren. Ook preventieve activiteiten worden gezamenlijk opgezet om deze aandoeningen sneller op te sporen, te herkennen en te behandelen. Daarnaast dient deze zorg optimaal, in zijn geheel te worden bekostigd en te worden ingekocht.
Het betreft hier een doelgroep van vier miljoen mensen in Nederland. Dat is een kwart van de Nederlandse bevolking!

Obesitaspoli Slotervaartziekenhuis geopend
Op 1 november opende Minister Schippers de nieuwe obesitaspoli van het Slotervaartziekenhuis te Amsterdam. Hier worden mensen behandeld met extreem overgewicht door middel van operaties, zoals een maagverkleining, een maagband, etc. Meer informatie over de diverse operatietechnieken is te lezen bij bariatrische chirurgie. De operatie wordt door elke zorgverzekeraar vergoed. De patiënt hoeft geen machtiging aan te vragen zo staat te lezen op de website te lezen.
In Zorgvisie vertelt de minister dat ze de obesitaspoli een mooi voorbeeld vindt van krachtenbundeling die goed is voor de patiënt…

Diëtist uit het basispakket 2012
Afgelopen weken werd bekend dat de vergoeding voor de di
ëtist uit het basispakket 2012 van de zorgverzekering verdwijnt. Sommige verzekeraars hebben de vergoeding voor vier uur nog wel in het (duurste) aanvullende pakket opgenomen.

Te laat naar de diëtist
Het Landelijk Informatiecentrum Paramedische Zorg constateert dat Nederlanders vaak laat bij de diëtist terecht komen voor begeleiding bijovergewicht. Vaak is er al sprake  van meerdere gezondheidsproblemen. Onderzoeker Ilse Swinkels zegt hierover het volgende:
‘Als mensen in een eerder stadium behandeld worden, als er dus nog geen sprake is van ernstig overgewicht, verhoogt dat de kans van slagen van de behandeling. Bovendien wordt de kans op dergelijke chronische aandoeningen kleiner. Een gewichtsverlies van 5 tot 10% levert al een duidelijke gezondheidswinst op.’
Vroege herkenning en behandeling bespaart een hoop leed en leidt op de lange duur tot een kostenbesparing in de zorg.

Moraal van het verhaal
Als het kalf verdronken is dempt men de put, ofwel de overheid biedt pas hulp bij ernstige gezondheidsschade door overgewicht. Steeds meer Nederlanders willen meer en helder informatie over gezonde voeding en mensen met voedingsproblemen willen meer  begeleiding, maar de overheid trekt zich steeds meer terug. Het zou Minister Schippers sieren als ze de keuze voor een gezonde voeding gemakkelijker maakt (zie ook logodoolhof) en de zorg voor mensen met voedingsproblemen in de eerste lijn toegankelijk houdt. Op die manier hebben mensen een optimale keuzevrijheid en dat is ook nodig voor de mensen met lagere inkomens. Vooral deze laatste groep heeft de meeste problemen op voedingsgebied. Voorkomen is beter én goedkoper dan behandelen! Preventiewerkers, diëtisten en voedingskundigen genoeg! Nu de politiek nog: Geld is wel beschikbaar, als men maar wil… 

vrijdag 18 november 2011

Logodoolhof


Het vertrouwen in logo’s op voeding daalt, zo blijkt uit onderzoek van Market Response. Van de 500 ondervraagden gaf slechts 30% aan dat ze vertrouwen hebben in de keurmerken, terwijl dit vorig jaar nog 43% was. Consumenten hebben behoefte aan meer, maar dan wel heldere en betrouwbare informatie.
Tegenwoordig zijn er verschillende keurmerken in omloop, zoals “Ik kies bewust” “Ik kies gezond”, logo’s voor eerlijke handel, milieu, dierenwelzijn, etc. etc.
De consument die een bewuste keuze wil maken voor voedingsmiddelen die aan de verschillende eisen voldoen is zo langzamerhand in een logodoolhof beland.
Wie heeft of neemt de regie over de verschillende logo’s?

“Ik kies bewust” en het “Gezonde klavertje”
Het initiatief voor de invoer van het “Ik kies bewust”-logo kwam uit de industrie en niet van de overheid. Het werd ondersteund door Unilever, Friesland Foods en Campina. Inmiddels zijn er meer dan honderd bedrijven bij dit logo aangesloten en is het keurmerk op tal van producten terug te vinden. Voedingsmiddelen die dit logo willen voeren moeten aan een aantal criteria, die afgestemd zijn op de productgroep, voldoen. Daarnaast heeft Albert Heijn het “Gezonde klavertje” als logo voor een gezonde keuze.

Van twee gezondheidslogo’s naar “Het vinkje”
Onlangs zijn de logo’s “Ik kies bewust” en “Gezonde klavertje” van Albert Heijn na een zorgvuldig proces van harmonisatie en evaluatie van criteria samengevoegd tot “Ik kies gezond”. Vanaf maart 2013 zal er met één logo worden gewerkt, namelijk  “Het vinkje”. Het groene vinkje zal op de betere basisvoedingsmiddelen te vinden zijn, zoals brood, melk, groenten en fruit. Het blauwe vinkje is voor de “betere producten” uit de productgroepen die niet tot de basisvoeding behoren zoals sauzen en snacks. De criteria zijn nog altijd opgesteld door de industrie en niet door de overheid…
En dit is dan nog steeds niet het enige keurmerk.

Logo’s voor maatschappelijk bewustzijn een doolhof
Naast keurmerken voor gezonde voedingskeuzes zijn er ook logo’s voor  producten die voldoen aan criteria van dierenwelzijn, milieu of eerlijke handel. De logo’s zijn voor de consument niet meer duidelijk, want wie denkt dat gemakkelijk kiezen een eitje is, komt bedrogen uit: voor een ei zijn er zeven etiketten beschikbaar. Als je het varkentje snel wilt wassen tref je ook zeven keurmerken aan en als een kip zonder kop sta je bij het hennetje of haantje uit vier logo’s te kiezen. En ook bij het rund wordt met logo’s gestunt. Een overzicht van al deze keurmerken is hier te vinden.
Maar alle gekheid op een stokje: met al die etiketjes wordt het er niet duidelijker op voor de consument.

De consument en logo’s
Maar liefst 75% van de ondervraagden weet niet wat de verschillende keurmerken betekenen, terwijl dit vorig jaar door 54% werd opgemerkt. 85% van de consumenten vindt het goed dat er logo’s worden gebruikt. 65% vindt dat de keurmerken dit jaar meer op elkaar lijken terwijl vorig jaar 41% van de ondervraagden die mening was toegedaan. 
De verwarring over logo’s bij de consument neemt toe en de voedingskundige is er ook niet gelukkig mee.
Maar wat doet de overheid?

Advies Gezondheidsraad
In december 2008 heeft de Gezondheidsraad, het adviesorgaan van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), aangegeven dat de logocriteria voor de gezonde keuze onvoldoende aansluiten bij de Richtlijnen Goede Voeding. Dit geldt ook voor het zogenaamde GDA-etiket. In het GDA-logo wordt weergegeven in hoeverre een portie van een voedingsmiddel voldoet aan de aanbevolen hoeveelheid voor dagelijkse inname van verschillende voedingsstoffen. 
De voedingswetenschapper Daan Kromhout, die ook voorzitter was van de commissie die het onderzoek over de logo’s voor de Gezondheidsraad in 2008 heeft geleid, gaf bij de presentatie van het rapport de volgende aanbevelingen: de Richtlijnen Goede Voeding moeten transparanter worden ontwikkeld, de criteria voor de  logo’s dienen aangescherpt te worden en het GDA-keurmerk moet eenvoudiger.

Reactie Minister VWS
In september 2009 gaf de heer Klink, toen minister van VWS, in een reactie op dit advies aan dat er één logo moet worden ingevoerd voor gezonde voeding. Hij zegt in een brief aan de Tweede kamer “erop te vertrouwen dat de betrokken partijen zullen komen tot een gemeenschappelijke set van criteria op basis waarvan de logo’s op producten gevoerd mogen worden”. Hij verwachtte dat er in januari 2011 één logo voor gezonde voeding in gebruik kan worden genomen.

En nu?
We schrijven nu nog november 2011, maar ik heb dat duidelijke logo nog niet gevonden. Als een van mijn lezers dat al wel gesignaleerd heeft, wil ik hier graag over geïnformeerd worden. Ik zal op mijn beurt dan ook de redactie van Voeding Nu hierover berichten, omdat zij hier zeker over willen publiceren, aangezien ook zij hun ongerustheid over de verwarring rond keurmerken op voeding hebben aangegeven. Voor mijn contactgegevens klik hier.

donderdag 10 november 2011

Dure dieetpillen

Op 8 november werd bekend dat de voetballer Kolo Touré van Manchester United de komende zes weken geen salaris ontvangt van zijn werkgever, omdat hij in maart 2011 positief testte op een verboden stof die afkomstig was uit een dieetpil. Hij kreeg hiervoor door de Engelse voetbalbond (FA) al een schorsing van zes maanden opgelegd.
Dat is voor hem dus een dure pil geweest.
Sporters en andere consumenten betalen een hoge prijs voor dieetpillen en het resultaat van deze middelen is bedroevend terwijl er een beter, meer duurzaam alternatief is.
Sporters let op je medicijnen en supplementenSporters die in aanmerking kunnen komen voor dopingcontroles dienen altijd te controleren of hun medicijnen op de lijst van toegestane geneesmiddelen staan. Is dat niet het geval dan dient de sporter na te gaan of het nodig is om een dispensatie aan te vragen.
Ook fatburners en stackers (een combinatie van meerdere stoffen om af te vallen) kunnen verboden stoffen bevatten. Fatburners en stackers zijn voedingssupplementen. Voor (top)sporters is het raadzaam om alleen voedingssupplementen te gebruiken die  voldoen aan het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport.

Legaal maar met onaangename bijwerkingenEr zijn veel vermageringsmiddelen in de handel, maar in Nederland zijn alleen Xenical® en Alli®, met de werkzame stof orlistat, als (legaal) medicijn geregistreerd.  Xenical® bevat 120 mg orlistat en is alleen op doktersvoorschrift verkrijgbaar en wordt pas geadviseerd bij een body mass index (gewicht (kg)/lengte2 (m)) van 30 of hoger. Alli® bevat 60 mg orlistat en kan zonder recept bij de apotheek worden gekocht. Beide middelen hebben wel als nadeel dat je last kunt krijgen van winderigheid en incontinentie van ontlasting als je te vet eet.
Onderzoek wijst uit dat wanneer je minder eet (energiebeperkt, ofwel een hypocalorisch dieet) en meer gaat bewegen evenveel wichtsverlies kunt bereiken als met orlistat.
Dan toch maar plantaardige middelen?
Plantaardig niet altijd onschuldigOok hier wordt vaak meer beloofd dan waar gemaakt. Je valt voornamelijk af in je  portemonnee. En als het wel werkt kan het schadelijk zijn. Zo bleek efedrine een risico te geven op hartinfarcten, beroerten en psychoses. Daarom is het sinds 1 april 2004 verboden om efedrine in voedingssupplementen te verwerken. Efedrine is afgeleid van het plantaardige efedra. Beide stoffen staan op de dopinglijst bij de categorie stimulantia. Efedrine werd in stackers en fatburners al snel vervangen door synefrine, dat verkregen wordt uit bitter orange. Maar synefrine wordt ook verder onderzocht op veiligheid, omdat hier ook meldingen zijn van hartlijden.
Blijf van de geraniums af!Geranamine, ook wel bekend als methylhexanamine, methylhexaneamine, 4-methylhexan-2-amine, 2-amino-4-methylhexaan, 1,3-dimethylamylamine of DMMA komt voor in geraniumolie en wordt in het buitenland gebruikt in antiverkoudheidsmiddelen.
Tegenwoordig wordt het ook gebruikt als vetverbrander, in voedingssupplementen voor sporters en het wordt in partypillen verwerkt. Van geranamine zijn serieuze bijwerkingen gerapporteerd zoals hoofdpijn, misselijkheid en zelfs beroerte. In Nederland hebben de Voedsel en Warenautoriteit en de Inspectie van Gezondheidszorg nog niet bepaald wat de status is van deze stof.
De Dopingautoriteit besloot alvast om fitnessers en topsporters voor geranamine te waarschuwen.
Geranamine is dopingGeranamine staat op de dopinglijst en zowel vorig jaar als dit jaar zijn er sporters in Nederland positief getest op deze stof. De Dopingautoriteit waarschuwt topsporters dan ook om deze stof dus te mijden en alleen gebruik te maken van voedingssupplementen die op de lijst staan van het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport.  Een positieve dopingtest kan leiden tot een schorsing van twee jaar.
Over dure dieetpillen gesprokken…
Wat kan dan wel?Het beste en meest duurzame resultaat is te bereiken door voldoende en gevarieerd te eten. Dan heb je de basisproducten al binnen.
Zorg voor 30 minuten beweging per dag en voor de fitnorm is het aan te raden om drie keer per week twintig minuten intensieve activiteiten in te bouwen, bijvoorbeel stevig doorfietsen, wandelen in een vlot tempo of joggen. Als je af wilt vallen is het raadzaam om minstens een uur per dag in beweging te zijn.  
Tot slotDe Minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) houdt niet van betutteling. Daarom nog even een uitleg over de vorige alinea. Het betreft hier geen betutteling, maar een advies en een advies kun je doen, je kunt het laten en in sommige gevallen kun je het laten doen…
Verder geldt voor bewegen dat het goed is voor je immuunsysteem, het kan helpen om depressies aan te pakken, het helpt om te ontspannen en tijdens het lopen/fietsen of andere activiteit kunnen creatieve ideeën ontstaan
J.

woensdag 2 november 2011

Gerucht met een luchtje

“Vitamine weg uit groenten”, zo kopte een Nederlands dagblad op 16 april 2008. Dat is al wel enige tijd geleden, maar het bericht duikt steeds weer op via internet en andere media. In het proefschrift wat de aanleiding was voor dit bericht werd echter niets over het vitaminegehalte van groenten vermeld. Sterker nog: het woord “groente” kwam niet eens in het onderzoek voor!!!
Het klopt dat het gehalte van vitamines en mineralen in groenten varieert, maar dat is een normale eigenschap van natuurlijke producten. De voedingswaarde van groente is de laatste decennia niet verslechterd, zoals sommige bronnen ons willen laten geloven.
Voedingsstoffeninname Nederlandse bevolking
Uit de laatste Voedselconsumptiepeiling blijkt dat vrouwen met een kinderwens en zwangere vrouwen te weinig ijzer en foliumzuur innemen. Ouderen gebruiken te weinig vitamine D en adolescenten krijgen te weinig kalk binnen. Ook heeft een deel van de Nederlanders een te lage inname van vitamine A, B1, C en E, magnesium, kalium en zink, maar het is nog niet duidelijk welke gezondheidseffecten dat geeft op bevolkingsniveau.
De lage inname van deze voedingsstoffen wordt veroorzaakt doordat er te weinig groente, fruit en vis wordt gegeten en niet door een te lage voedingswaarde van groente.
De bodem
In de bibliotheken van het Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Landbouw Economisch Instituut (LEI) zijn geen rapporten te vinden die op een laag mineralengehalte van de bodem wijzen, terwijl deze instellingen regelmatig bodemmonsters nemen om de vruchtbaarheid van de grond te bepalen. Bovendien kent Nederland een bemestingsbeleid, waarbij mineralen worden toegepast in een verhouding die afgestemd is op het bodemtype. Als de grond niet voldoende bemest zou zijn, zouden de Nederlandse akkers al lang geen opbrengst van groente en andere gewassen hebben.
Wat staat er in het proefschrift?
Marian Stuiver, de schrijfster van het proefschrift dat de aanleiding vormde voor het krantenbericht, legt uit dat alle ammoniak uit koeienmest in de bodem terechtkomt, doordat de mest in de grond wordt geïnjecteerd en dat gaat ten koste van allerlei bodemorganismen. Het injecteren van mest is in 1993 ingevoerd om de ammoniakuitstoot en de bijbehorende geuroverlast tegen te gaan.    
Enkele biologische boeren die aan het onderzoek van Stuiver meewerkten opperden dat de kwaliteit van de mest verbeterd kan worden door het melkvee een eiwitarme en vezelrijke voeding te geven. Hierdoor neemt het ammoniakgehalte van de mest af en er zijn aanwijzingen dat dit tot een lagere ammoniakuitstoot leidt. Dit heeft op zijn beurt weer tot gevolg dat de bodemfauna beter in stand gehouden wordt, maar dan moet de overheid wel ruimte bieden om mest op- in plaats van in de grond aan te brengen.
Omdat er geen aanwijzingen zijn dat mestinjecties grote invloed hebben op het mineralengehalte van het gewas, is dat niet door Stuiver onderzocht.
Gerucht leidt eigen leven
In het bewuste krantenbericht wordt gesteld dat het vitamine- en  mineralengehalte in groenten die op de volle grond worden geteeld fors afneemt. Volgens de geïnterviewden wordt dat veroorzaakt doordat mest in de grond wordt geïnjecteerd in plaats van uitgereden, zoals dat vroeger gebeurde.
Voor de afname van het vitamine en mineralengehalte in groenten wordt verwezen naar een rapport uit 1995 van de Stichting Orthomoleculaire Educatie. Verkopers van voedingssupplementen verwijzen ook vaak naar analyses van een laboratorium in Duitsland, maar in Pubmed, een databank voor wetenschappelijke publicaties, zijn geen artikelen te vinden waarin de bevindingen van het Duitse laboratorium worden bevestigd. Toch komt dit broodje-aapverhaal regelmatig terug op verschillende internetsites en verkopers van voedingssupplementen maken er dankbaar gebruik van om hun dure waar aan de man/vrouw te brengen. Ze verwijzen hierbij vaak alleen naar het krantenbericht, zonder verder onderzoek te doen naar meer recente onderzoeksgegevens.   
Hoewel de Universiteit van Wageningen Universiteit op 24 april 2008 in een persbericht verklaarde dat mestinjecties niet tot een achteruitgang in kwaliteit van groente leiden was het kwaad al geschied.
Moraal van dit verhaal
Geruchten blijven zich verspreiden als onkruid. Mensen die zich hierop baseren, brengen geen wetenschappelijke onderbouwing mee, maar spelen in op angst.
Ga altijd na waarop een verkoper (van voedingssupplementen) zich baseert, wat is zijn of haar opleiding en (werk)ervaring en vraag eventueel naar achtergrondinformatie van het verkooppraatje. Als de verkoper daar niet over beschikt is het verstandiger om eerst navraag te doen bij een echte deskundige, bijvoorbeeld een diëtist of een arts, of het voor jou verstandig is om voedingssupplementen te gebruiken. En voor topsporters geldt: Let op dat je NZVT-goedgekeurde supplementen gebruikt.
Qua voeding blijft het raadzaam om voldoende groente en fruit te gebruiken en de inname mag best hoger zijn dan 200 g groente en 200 g fruit.
Zie ook mijn eerdere blog van 7 oktober.   

donderdag 27 oktober 2011

Storm in een glas melk

De kans op hart- en vaatziekten wordt niet groter of kleiner door het drinken van melk. In november 2010 werd ten onrechte door de Universiteit van Wageningen gemeld dat het drinken van melk wél een lagere risico geeft op hart- en vaatziekten. Aanleiding voor dit bericht was een onderzoek naar de invloed van melk op hart en vaatziekten, waarin echter een meer genuanceerde conclusie werd gegeven. Het bewuste persbericht leidde dan ook tot een meningsverschil tussen de Wageningse voedingskundigen en de bekende Amerikaanse voedingswetenschapper Walter Willet, een van de medeauteurs van het artikel over dit onderzoek.
Uiteindelijk werd  het eerder uitgegeven persbericht op 19 oktober 2011 herzien.
Invloed melk op hart- en vaatziektenIn het artikel dat in november 2010 werd gepubliceerd staat dat het drinken van melk mogelijk tot een lager risico op hart- en vaatziekten leidt, maar de onderzoekers geven erbij aan dat het aantal personen waarop deze conclusie is gebaseerd te klein is. Er is meer onderzoek met grotere deelnemersaantallen nodig om een goede uitspraak te doen. Pas dan kan er een advies worden gegeven over melkgebruik in relatie tot hart- en vaatziekten.
Dit wordt ook door Willet in zijn lezing in Lof Der Geneeskunst, gehouden op 23 september 2011, beaamt. Hij maakt echter de kanttekening dat hoge inname van melkproducten tot een groter risico op hart- en vaatziekten kan leiden, doordat meer gebruik van melkproducten doorgaans ook tot een hogere vetinname leidt. Daarom stelt Willet dat melk geen invloed heeft op hart- en vaatziekten.
Waarom dan toch onenigheid tussen de wetenschappers? In het persbericht van november 2010, waarin Joris Driepinter de reclameheld uit de zestiger jaren nog eens ten tonele wordt gevoerd, wordt door de Universiteit van Wageningen gezegd dat het drinken van melk wél leidt tot een lager risico op hart en vaatziekten, maar er werd niet bij vermeld dat het totaal aantal deelnemers aan de onderzoeken te klein was voor het trekken van zo’n harde conclusie. Bovendien is in het bericht niet meegenomen dat uit andere onderzoeken blijkt dat meer gebruik van melkproducten voor een hogere vetinname zorgt en dat leidt tot een groter risico op hart- en vaatlijden. Daarom eiste Willet een rectificatie van dit bericht en dat werd op 19 oktober ingewilligd. 
Hoe is het onderzoek uitgevoerd? In het onderzoek is gekeken of de resultaten uit studies over dit onderwerp konden worden samengevoegd. Uiteindelijk bleven er vier artikelen over waarbij de gegevens over melkinname en hart- en vaatziekten op een vergelijkbare manier waren gerapporteerd. Het totale deelnemersaantal van de vier studies was te laag, waardoor er geen harde uitspraak kan worden gedaan.
Bij het trekken van een conclusie moet verder rekening worden gehouden met resultaten uit andere onderzoeken die zich ook met deze vraag bezig gehouden hebben vanuit een andere invalshoek, zoals relatie tussen vetinname door zuivelgebruik en hart- en vaatziekten.
Wat betekent dit voor de praktijk?Op basis van deze onderzoeksgegevens is het raadzaam om halfvolle en magere melkproducten te gebruiken, zodat de vetinname door melkproducten wordt beperkt. Dit komt keurig overeen met het advies van het Voedingscentrum.
De storm in een glas melk is voor de wetenschappers voorlopig gaan liggen en ik hoop dat dit ook het geval is voor de lezers van mijn blog.

vrijdag 21 oktober 2011

Obese: Don’t try this at home

Sinds 2 oktober wordt op RTL4 een zestal portretten uitgezonden van mensen met extreem overgewicht die gedurende 300 dagen door personal trainers worden geholpen om een behoorlijk deel van hun gewicht te verliezen. In een voorbeschouwing op de eerste aflevering was Wendy van Dijk, de presentatrice van Obese, verbaasd dat er zoveel (400) aanmeldingen voor deelname aan deze serie zou krijgen. Deze personen hebben allerlei pogingen gedaan om het overgewicht kwijt te raken en zijn ten einde raad…

Waarom lukt het (vaak) niet op de traditionele wijze?
Bij de diëtist worden er dit jaar nog slechts 4 uur dieetbehandeling vergoed, terwijl er bij ernstig overgewicht sprake is van een chronisch probleem met een complexe oorzaak. Zo dient er naast de voeding ook gekeken te worden naar lichamelijke activiteit, onderliggende psychische oorzaken, het omgaan met problemen, etc. Hiervoor is samenwerking met een psycholoog en een bewegingsdeskundige nodig en daarvoor ontbreken vaak de mogelijkheden, lees: financiën.
Ook andere behandelingen die aangeboden worden zijn niet zo intensief als de benadering die in Obese wordt gehanteerd. Het probleem van ernstig overgewicht is namelijk chronisch en zeer complex en voor een goede behandeling is intensieve begeleiding nodig.
Wat biedt obese dan extra?
De deelnemers van Obese worden dagelijks begeleid door personal trainers die ook nog een back-up kunnen krijgen van het Obesitas-centrum. In de derde aflevering wordt daar bijvoorbeeld ook gebruik van gemaakt door Kathelijne om haar eetbuien beter onder controle te krijgen.
Met een dergelijk intensieve benadering zijn goede resultaten te bereiken, maar het is niet duidelijk of deze resultaten ook blijvend zijn als er minder vaak en beroep kan worden gedaan op de begeleiders.
Het dieet
Over het dieet wordt niet uitgebreid gesproken, maar in deze eerste drie afleveringen wordt wel duidelijk dat er twee keer per week vis menu staat en dat er veel groente en fruit wordt geadviseerd. Angeline (tweede aflevering) merkt op dat ze nu veel meer eiwit eet dan voorheen. In de derde aflevering wordt aangegeven dat Kathelijne een dagmenu meekrijgt van 1500 kCal. De ervaring leert dat het dan moeilijk is om in de dagelijkse behoefte aan vitamines en mineralen te kunnen voorzien.
Enkele cijfers
In Nederland is ongeveer een op de zeven kinderen te zwaar en 1 op de 50 kinderen heeft ernstig overgewicht. Van de volwassenen is ongeveer de helft te zwaar en heeft een van de tien personen ernstig overgewicht. Meer gegevens zijn te vinden in het Nationaal Kompas Volksgezondheid van het RIVM.
Bewondering
Ik heb veel bewondering voor de deelnemers aan dit programma, omdat ze zich letterlijk bloot geven en laten zien dat het afvalregime behoorlijk zwaar is. Ze geven een heldere inkijk in de problemen die ze ondervinden door hun lichaamsomvang. De filmploeg heeft de mensen op een respectvolle manier gefilmd. De muziek is goed gekozen. Obese laat duidelijk zien dat ernstige obesitas meer is dan “alleen maar te veel eten en te weinig bewegen”.
Voor een "gewone consument" met overgewicht zal het veel moeilijker zijn om dit in een thuissituatie met de huidige beschikbare middelen (financiën) in de gezondheidszorg te bereiken.

zaterdag 15 oktober 2011

Informatie is het toverwoord tegen gebruik doping!

In een berichtje dat onlangs op de website van de Dopingautoriteit is geplaatst als ANP-nieuws staat te lezen dat informatie de sleutel wordt om dopingovertreders effectiever op te sporen tijdens de Olympische Spelen in Londen.
Sporters dienen goed op de hoogte zijn van de spelregels en ze moeten goed geïnformeerd zijn over de dopingregels en procedures, evenals trainers en andere begeleiders. Al deze groepen kunnen bij de Dopingautoriteit terecht voor informatie over de dopinglijst, geneesmiddelendispensaties en informatie over de dopingcontrole.
Prestatieverbetering door voeding
Een sporter die graag optimaal wil presteren kan beter investeren in goede begeleiding op het gebied van fysieke en mentale training, keuze van materialen en kleding en voeding. Vaak wordt er vertrouwd op supplementen, maar die kunnen verontreinigd zijn met dopinggeduide stoffen. Hiervoor is in Nederland het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport, (NZVT) opgezet.
Om optimaal voordeel te halen uit supplementen is een uitgekiende  samenstelling en timing van de basisvoeding nodig. Zo kun je als sporter meer plezier hebben van supplementen die verzuring remmen, alerter maken of voor extra explosieve kracht zorgen etc.
Wat is een goede basisvoeding?
Er moet brandstof voorradig zijn voor trainingen en wedstrijden. De aanvoer van bouwstoffen dient direct plaats te vinden zodra het tijd is voor het herstel na de inspanning. Zowel voor, tijdens en na de activiteit is er vocht nodig voor het transport van voedings- en afvalstoffen en het regelen van de lichaamstemperatuur.  Daarnaast moet de voeding voortdurend voldoende  regulerende stoffen en beschermende stoffen bevatten voor een goed verloop van alle lichaamsprocessen en om de afweer tegen ziekten op peil te houden. Een goed uitgekiende voeding kan helpen om blessures te voorkomen en, mocht het toch voorkomen, om het herstel te bevorderen.

Goed geïnformeerd is het halve werk!
Al met al is dat nog niet zo eenvoudig als je het goed beschouwt. Daarom kan een sporter wel een goed (voedings)advies gebruiken. Sportdiëtisten zijn prima opgeleid om dit te verzorgen. En wie gemotiveerd is om zich goed te voeden en te laven, slim traint en voldoende tijd neemt om te herstellen is in staat om het beste uit zichzelf te halen en zijn of haar sportieve grenzen te verleggen.
De topsporter die goed is geïnformeerd zorgt in Londen dat hij of zij Olympisch presteert.

vrijdag 7 oktober 2011

Nederlanders eten te weinig fruit, groente vis en vezel.

Nederlanders eten nog steeds te weinig fruit, groente vis en vezel. Er worden nog steeds teveel verzadigde vetzuren gebruikt en ook overgewicht komt nog frequent voor, maar er worden wel minder transvetzuren gebruikt. Dit blijkt uit de voedselconsumptiepeiling die door Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bij kinderen en volwassenen in de periode 2007 tot 2010 is gehouden. Het gehele rapport kun je hier downloaden.
Inname vitamines en mineralen.
Vrouwen met een kinderwens en zwangere vrouwen nemen nog altijd onvoldoende foliumzuur en ijzer in en ouderen gebruiken nog steeds te weinig vitamine D. Dit is een aanwijzing dat de Gezondheidsraad terecht aanbeveelt aan deze groepen om hiervoor foliumzuur en vitamine D extra te slikken. Adolescenten gebruiken nog steeds te weinig kalk. Er is echter meer onderzoek nodig om nadelige gezondheidseffecten van een te lage ijzerinname door vrouwen met een kinderwens en kalk door adolescenten in kaart te brengen.
Ook krijgt een deel van de bevolking minder vitamine A, B1, C en E, magnesium kalium en zink binnen dan aanbevolen. Het is nog niet duidelijk welke gezondheidseffecten dat geeft op bevolkingsniveau.
Maar om nou af te wachten tot dat bekend is, is niet zo verstandig. Daarom een paar tips.
Leef je uit met groente en fruit!
Met wat kleine ingrepen zijn er al aardige verbeteringen in de voeding te bereiken. Allereerst door meer groente en fruit te eten. Dan is de te lage inname van vezel, vitamine A, C en E al voor een groot deel getackeld. De aanbeveling luidt om dagelijks 200 g groente en 2 porties fruit te nemen, maar berekeningen hebben laten zien dat je dan nog krap zit. Vaak wort de groente alleen bij de warme maaltijd gegeten, maar je kunt er ook voor kiezen om wat (rauwe) groente tussendoor als een gezonde snack te nemen. Je kunt ze ook gebruiken om de boterhammen extra te beleggen.
Fruit wordt vaak tussendoor of als toetje gegeten, en ook daar kan best wat creatiever mee omgegaan worden in het menu. Heb je er al eens aan gedacht om fruit als toetjes of als beleg (erbij) te nemen? En wat te denken van fruit of groente te combineren met je vlees. Recepten genoeg te vinden op het web. Klik maar eens op groente en fruit en op kookboeken met groente en fruitrecepten.
Zo gezond als een vis.
Het spreekwoord zegt het al. Met vis krijg je gezonde visvetzuren binnen. Maar als je niet gewend bent om vis te eten, is het wel een beetje vreemd… Maar als je jezelf tot het avontuur weet te verleiden kan het erg lekker zijn en een aanwinst voor je menu. Ook hier geldt dat er veel recepten op het internet te vinden zijn naast de bestaande kookboeken waarin gemakkelijk te bereiden basisrecepten staan. En een goede vishandel kan je vaak ook goede suggesties geven voor visrecepten, maar je moet wel durven…
Alvast eet smakelijk!

vrijdag 30 september 2011

Draag Rood op 21 september

Minister Schippers gaf gehoor aan de oproep van de Hartstichting om rode kleding te dragen op 21 september, om daarmee aan te geven dat er meer onderzoek naar de oorzaken en behandeling van hart- en vaatziekten bij vrouwen nodig is. Een prachtig initiatief, want in Nederland zijn hart- en vaatziekten doodsoorzaak nummer 1 bij vrouwen. Veel van het onderzoek naar deze aandoeningen vond plaats bij mannen en de resultaten van deze studies kunnen niet zomaar toegepast worden op vrouwen. Er is (veel) geld nodig om meer gegevens te verkrijgen over het voorkomen en beloop van hart- en vaatziekten bij vrouwen. Het is echter al wel bekend dat veranderingen in leefstijl en voeding bijdragen aan het verlagen van het risico op hart- en vaataandoeningen.

Sinds 1 augustus 2011 is er geen verwijzing meer nodig om naar de diëtist te gaan, maar per 1 januari vervalt de vergoeding voor 4 uur diëtistische behandelingen uit het basispakket, zo heeft het Ministerie van VWS beslist. Op pagina 26 van de beleidsagenda 2012 staat dat mensen niet betutteld moeten worden, maar dat ze zelf wel weten wat ze moeten eten. Nu wil het geval dat de meeste diëtisten niet betuttelen, maar de patiënte/cliënte helpen om haar eigen effectiviteit te vergroten om zelf haar voeding aan te passen en alleen informatie te geven wanneer de patiënte dat zelf wenst.

Mooi initiatief van onze Minister van VWS om rode kleding te dragen op 21 september, maar jammer dat ze op 19 september, op de dag van de diëtist 'vergat te besluiten' om de vergoeding voor het bezoek aan de diëtist toch weer op te nemen in het basispakket. Met een vergoeding voor de diëtist is het voor de consument veel duidelijker waar zij betrouwbare informatie over voeding kan krijgen en wordt de gezonde keuze gemakkelijker gemaakt. En dat past beter bij de voornemens zoals ze in de hiervoor genoemde beleidsagenda zijn geformuleerd.